Een leerhuis over liefde en solidariteit
De Bergrede is een verzameling kernachtige uitspraken van Jezus. In de tekst vinden we onder andere de zaligsprekingen, het Onze Vader, de liefde tot de vijand en de zogenoemde ‘gulden regel’.
In dit boek wordt de Bergrede gezien als wegwijzer in de wereldwijde onrust, meningen die lijnrecht tegenover elkaar staan, klimaatcrisis, ongekende migratiestromen, en meer grote problemen waar de huidige tijd door wordt gekenmerkt. Wij mogen ons aangesproken voelen, als leerling, als volgeling van Messias Jezus, of als lezer die geïnteresseerd is in een begaanbare route. Een route die loopt langs de lijn van liefde die solidariteit wordt en die ook van ons vraagt om onze positie te bepalen.
Met integrale vertaling van de Bergrede door Alex van Heusden.
Franck Ploum (1968) is theoloog. Als voorganger is hij verbonden aan de Ekklesia Breda en het bijbehorende bijbels leerhuis Zinsverband en aan de Vrijzinnige Gemeente Zierikzee. Hij is werkzaam voor de Congregatie van de Broeders van Huijbergen en publiceert over bijbelse thema’s vanuit politiek en maatschappelijk perspectief. Ook is hij redactielid van Tegengif – kwartaalschrift voor bezield verband.
Voorwoord
Met het afronden van dit boek komt er na tweeënhalf jaar een einde aan mijn reis met de Bergrede. Een reis met een van de meest tot de verbeelding sprekende teksten uit de evangelieverhalen. De hoeveelheid boeken en commentaren die erover zijn verschenen is enorm en toont het belang van de tekst. Ook geeft het een beeld van de vele invalshoeken en benaderingen.
Mijn reis begon in 2022 met de vraag van twee kloosterordes naar een retraite (bezinningsdagen) over de Bergrede. Het lezen en schrijven begon. Rusland viel intussen Oekraïne binnen en het politiek landschap in ons land en in heel Europa begon al donker-rechts te verkleuren. Die ontwikkelingen gingen mee. Ze kleurden de vragen naar de actuele betekenis van naastenliefde, de omgang met de vreemdeling, radicale geweldloosheid en solidariteit. Na de retraites kwam al snel het gevoel dat er nog meer over de teksten te zeggen was. Het lezen en schrijven ging door. Intussen begon ook nog de oorlog in Gaza en kwam de onmiskenbaar aanwezige polemiek uit de Bergrede bij het nieuws van vandaag. Een nog aandachtigere lezing was geboden om de huidige Staat Israël, het Bijbelse volk Israël, Joden en al dan niet Joodse volgers van Jezus helder te onderscheiden.
Bij het afronden van dit boek is de rust in ons land, in Europa en in de wereld allesbehalve teruggekeerd. Er is veel om je zorgen over te maken en er is alle reden tot grote waakzaamheid. Hoewel er veel politici zijn die de Bergrede ongeschikt achten voor politieke besluitvorming of maatschappelijke verantwoordelijkheid, hoop ik toch dat dit boek het geweten van de lezer kan scherpen en de solidaire liefde kan aanwakkeren, juist ook bij het innemen van politieke standpunten en bij het maatschappelijke verzet tegen intolerantie, vreemdelingenhaat en het zaaien van verdeeldheid.
Tot slot. Dank aan de Broeders van Huijbergen en Franciscanessen van Etten die de eerste aanzet gaven voor dit boek. Dank aan Alex van Heusden voor de prachtige integrale vertaling van de Bergrede, de vertaling van de bijbelcitaten en de kritische blik op de inhoud. Dank aan Marjan Bosch en Petra Galama voor het meelezen, de opmerkingen en aanvullingen. Bijzonder dank aan Yvonne Ploum voor de correcties en de taal-kritische opmerkingen, die de leesbaarheid ten goede komen. Dank aan Helena Biemond voor de nauwkeurige controle van citaten en verwijzingen. Dank aan Pieter de Boer van Uitgeverij Jongbloed voor het vertrouwen en vooral ook aan Lotte Vellekoop voor het begeleiden van het proces en het stellen van goede vragen bij de inhoud.
Franck Ploum, 2 maart 2025
