Een beroepshof in Egypte bevestigt de naasting van het Sint-Catharinaklooster in de Sinaïwoestijn.
Het verbindingsbureau bij de Europese Unie (EU) van het oecumenisch patriarchaat van Constantinopel uit zijn diepe bezorgdheid over een recente en onverwachte uitspraak van het hof van beroep in Ismaïla – een Egyptische stad aan de westoever van het Suezkanaal – dat de inbeslagname van de gebouwen van het historische klooster van de heilige Catharina in de Sinaï beveelt.
Sinaïklooster
Officieel heet het Sinaïklooster het ‘heilig autonoom koninklijk klooster van Sint-Catharina van de Heilige en door God betreden berg Sinaï’. Het wordt door Griekse monniken bewoond en valt als autonoom aartsbisdom onder het Grieks-orthodoxe patriarchaat van Jeruzalem. Het Catharinaklooster werd begin vierde eeuw gesticht door keizerin Helena, de moeder van keizer Constantijn de Grote, op de plek waar sinds de derde eeuw werd aangenomen dat daar de ‘brandende doornstruik’ stond van waaruit God zich voor het eerst tot Mozes richtte. De oudste vermelding van monastieke leven op deze plek dateert van de late vierde eeuw; zij wedijvert dus met het koptisch-orthodoxe klooster van Sint-Antonius in de woestijn aan de overkant de Rode Zee voor de titel van het oudst nog altijd gebruikte klooster ter wereld. Het Catharinaklooster ligt in het hartje van de zuidelijke Sinaïwoestijn, aan de voet van de twee hoogste bergen van Egypte, de Sinaïberg of Mozesberg enerzijds en de Catharinaberg anderzijds.
Interreligieus respect
Het verbindingsbureau van de orthodoxen bij de Europese Unie benadrukt dat ‘het Sint-Catharinaklooster al meer dan vijftien eeuwen een baken van religieus, cultureel en spiritueel erfgoed is’. De plek werd in 2002 aan de werelderfgoedlijst van de Unesco toegevoegd. ‘Deze heilige plaats was steevast een krachtig symbool van de vreedzame co-existentie van christelijke en moslimgemeenschappen’, preciseert het persbericht van het orthodoxe verbindingsbureau. ‘Het wordt met name beschermd door een handvest dat in 613 door de profeet Mohammed zelf werd verleend en waarin het klooster expliciet onder zijn persoonlijke bescherming wordt geplaatst. Het klooster is niet alleen de thuisbasis van onschatbare christelijke relikwieën en manuscripten, maar er staat ook een moskee op het terrein, een blijvend bewijs van interreligieus respect en gastvrijheid.’ De beslissing van de rechtbank roept dan ook ernstige vragen op over de bescherming van de religieuze vrijheid en het culturele erfgoed in Egypte.
‘Dit hele dispuut komt voort uit nationalistische bekommernissen van de Egyptenaren zoals die er sinds de omverwerping van koning Foead II in 1953 en het daaropvolgende ‘nasserisme’ altijd geweest is,’ legt Christian Cannuyer van de Belgische hulporganisatie Solidarité-Orient/Werk voor het Oosten uit. Professor Cannuyer is een eminent kenner van het christendom in Egypte en van het land aan de Nijl in het algemeen. ‘Dat een klooster in het hart van het Sinaï-schiereiland bevolkt wordt door Griekse monniken en eigenaar is van zo’n belangrijk en monumentaal onroerend goed, druist in tegen het principe van ‘Egypte voor de Egyptenaren’. Het idee om het Catharinaklooster te ‘nationaliseren’ ligt dan ook al een tiental jaar op de tafel. Het plan wordt met name gesteund door het Genootschap van de Moslimbroeders, voor wie de aanwezigheid in Egypte van zo’n belangrijke plek voor de byzantijnse orthodoxie een doorn in het oog is.
Timing
Het vonnis van 28 mei beveelt de inbeslagname door de lokale overheden van de kloosterkerk, een dertigtal gebouwen en een veertigtal stukken landbouwgrond, alsook van de kloosterbibliotheek en een onschatbare collectie iconen. Bovendien verbiedt het de monniken er te blijven. De meeste van hen zijn stokoud en sommige hebben sinds lang hun Egyptische verblijfsvergunning niet vernieuwd, aangezien ze het klooster toch nooit verlaten. De timing van dit vonnis is merkwaardig, want de Egyptische president Abdel Fattah al-Sisi was begin mei nog voor uitgebreid overleg in Athene en naar verluidt werd daar ook over het Sinaïklooster gesproken. Meteen na het vonnis van het hof van beroep van Ismaïla heeft de Griekse eerste minister Kyriakos Mitsotakis dan ook met Al-Sisi getelefoneerd en een delegatie voor verder overleg naar Kaïro gestuurd. Volgens een Griekse woordvoerder wordt het vonnis van 28 mei nog altijd geanalyseerd, want het gaat om ‘uiterst complexe juridische redeneringen in het Arabisch’.
Europese Unie
Volgens het verbindingsbureau van de orthodoxen in bij de EU lijkt het vonnis in elk geval ‘in strijd met de verplichtingen die zijn vastgelegd in de associatieovereenkomst tussen de Europese Unie en Egypte, die in juni 2004 in werking is getreden en als rechtsgrondslag voor hun bilaterale betrekkingen dient. Deze overeenkomst stelt een kader vast voor politieke dialoog, cultureel behoud en bescherming van de mensenrechten.’ Het verbindingsbureau benadrukt dat ‘de meest recente zitting van de Associatieraad EU-Egypte in juni 2022 nieuwe partnerschapsprioriteiten vaststelde voor de betrekkingen tot 2027, in overeenstemming met de EU-agenda voor het Middellandse Zeegebied en de Visie 2030 van Egypte. Om dit partnerschap te ondersteunen, bereidt de EU een financieel pakket van 7,4 miljard euro voor de periode 2024-2027 voor.’ Er zijn dus wel enkele mogelijkheden om de druk op de Egyptische autoriteiten op te drijven. Het orthodoxe verbindingsbureau bij de EU roept daarom ‘de Europese instellingen, de lidstaten en de politieke partijen op om passende maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat het Sint-Catharinaklooster vrij blijft functioneren als een spiritueel heiligdom, een pijler van religieuze harmonie en een bron van inspiratie voor de hele mensheid.’
Bericht geschreven door Benoit Lannoo, overgenomen van Otheo.be
