Postuum eerbetoon aan Dries van den Akker
Halverwege vorig jaar trok hij al aan de bel, via een korte mail. Of ik bereid was een boekje over de invloed van de Jezuïeten in Delft op Johannes Vermeer opnieuw uit te geven. ‘Het Vermeerjaar 1623 lijkt ons een geschikte aanleiding nogmaals de aandacht te vestigen op de katholieke achtergrond van Vermeer en de invloed die Jezuïeten daarbij hoogstwaarschijnlijk hebben gehad. Om met een katholiek meisje te kunnen trouwen moest Vermeer overstappen naar het katholieke geloof en vertrouwd gemaakt worden met de katholieke leer’, zo schreef Dries van den Akker me. Na het huwelijk trokken Vermeer en zijn vrouw in bij zijn schoonmoeder en werden ze buren bij de Jezuïeten in Delft, hoorde ik Dries van den Akker in menig telefoontje herhalen. Hij had haast, want het boekje dat hij ooit met Paul Begheyn had geschreven verdiende een actuele en herziene uitgave. Vanwege de grootste tentoonstelling ooit in het Rijksmuseum die vandaag van start gaat en waarvoor 200.000 mensen zich al hebben gemeld. Maar ook vanwege zijn gezondheid, hij was ernstig ziek en wilde de herziene uitgave klaar hebben voordat het te laat was.
Nergens verwijzing
Ik beloofde dat ik mijn best zou doen. Voor Paul Begheyn en nog meer voor Dries van den Akker zodat deze bevlogen Jezuïet de heruitgave nog zelf mocht meemaken. Dat werd hem niet gegeven, want hij overleed eind vorig jaar. Een paar dagen voor zijn sterven belde hij weer: blij dat het er echt van zou komen, dit mooie en waardevolle boekje. En hoezeer hij gelijk had, Dries van den Akker, bleek kort na zijn dood, begin van het nieuwe jaar. De Volkskrant opende op de voorpagina met de volgende kop: ‘Johannes Vermeer lijkt veel meer beïnvloed door Jezuïtisch gedachtengoed dan door de calvinistische levensleer’. Deze bewering was afkomstig van Gregor Weber, hoofd beeldende kunst van het Rijksmuseum, en pleitbezorger van de katholieke invloed op het werk van Vermeer. ‘Zo lieten de Vermeers alle kinderen bij de Jezuïeten dopen en heette een van hun zonen, Ignatius, vernoemd naar Ignatius van Loyola, de stichter van de Jezuïetenorde’, vertelde deze Gregor Weber ook. Maar nergens verwees hij naar eerdere artikelen en uitgaven van Dries van den Akker en Paul Begheyn.
Zijn eeuwige licht
Het zou een teken van wellevendheid zijn geweest als Gregor Weber dat wel had gedaan. En met terugwerkende kracht wist ik hoezeer Dries van den Akker gelijk had: samen met Paul Begheyn bracht hij al veel eerder deze verrassende kijk op Johannes Vermeer naar buiten. Daarom verdienen zij samen veel lof. En krijgt Dries van den Akker postuum de hulde die hem toekomt, want door de dood heen spreekt hij samen met Paul Begheyn in deze mooie herziene uitgave zeer overtuigend over de katholieke identiteit van Johannes Vermeer. Hij haalt er niet meer de voorpagina’s mee, maar zijn boodschap klinkt vandaag de dag overal: in een special van de NRC gisteren, op radio en televisie. Zo blijft zijn eeuwige licht schijnen op die bijzondere Jezuïtische achtergrond van Johannes Vermeer.
Leo Fijen
Geïnteresseerd in het boek, klik hier.
