Saai, kleurloos, marathonloper en wiskundige. Lees de kranten van afgelopen week of andere uitingen van meer digitale media en je komt deze kwalificaties tegen van de nieuwe paus Leo XIV. Alsof deze Robert Francis Prevost alleen maar buitenkant is en alsof niemand de moeite heeft genomen wat dieper te graven in het leven van deze nieuwe leider van bijna anderhalf miljard katholieken.
Al eerder was ik teleurgesteld in de portretten van Leo XIV. Deze zomer las ik boeken die verschenen zijn in onze buurlanden. En ook daar blijft Prevost aan de oppervlakte. Herder, Patmos en andere uitgeverijen hebben een goede naam, maar ze geraakten niet verder dan de buitenkant. Steeds vaker moest ik denken aan Brian Heffernan, Nederlander met Ierse wortels, historicus met een grote staat van dienst, kenner van het augustijnse leven.
Voor de bundel ‘Leo XIV, een kennismaking met de nieuwe paus’ schreef hij een boeiend portret over de verschillende aspecten van zijn leven. Ik leerde daar meer dan van de verschillende boeken uit het buitenland. Daarom belde ik Brian, verschillende keren. Of hij met zijn kennis van augustijns leven toch niet een biografische schets wilde schrijven. Begin juli liet hij me weten dat hij toch maar begonnen was. En op 28 augustus – de dag van Augustinus – verschijnt zijn boek, vanuit een bijzonder perspectief: door weg te gaan van Prevost zelf en zich te richten op de contexten van zijn leven probeert hij de nieuwe paus juist meer te naderen. En dat lukt hem goed. Daardoor ontstaat een goed beeld van de nieuwe paus.
Toen ik Brian Heffernan vroeg hoe het toch komt dat we zo op de buitenkant gefixeerd zijn, antwoordde hij dat in deze beeldcultuur die buitenkant belangrijker is geworden dan de augustijnse binnenkant en ook geen recht doet aan de theologische opvattingen van het pausschap sinds Vaticanum II. Waar collegialiteit en synodaliteit meer nadruk hebben gekregen, wordt in de media toch zeer gefocust op die buitenkant. Dit boek van Brian Heffernan doet dat laatste niet, wil ook geen verwachtingen scheppen en probeert in alle bescheidenheid een genuanceerd beeld van deze augustijn in de wereldkerk te schetsen. Luister maar naar de podcast Kloostergesprekken, de historicus Brian Heffernan neemt er de tijd voor om dat beeld toe te lichten.
Leo Fijen
