De drie aartsengelen die de katholieke Kerk officieel erkent zijn Michaël, Gabriël en Rafaël. Ze worden beschouwd als goddelijke boodschappers en hemelse beschermers die een speciale rol spelen in de heilsgeschiedenis, en hun feestdag is op 29 september.
Het woord aartsengel komt van het latijnse archangelus wat weer afkomstig is uit het Grieks (archaggelos). Archè betekent heerschappij en aggelos betekent boodschapper. Aartsengelen zijn dus de hoogste van de boodschappers; gezanten van God.
Engelenkoren
Volgens een middeleeuwse opvatting zijn engelen ingedeeld in negen koren: Serafijnen, Cherubijnen, Tronen, Heerschappijen, Vorstendommen, Machten, Krachten, Aartsengelen en Engelen. Volgens Pseudo-Dionysius (5e/6e eeuw) en later Thomas van Aquino bekleden de Serafijnen, Cherubijnen en Tronen de eerste rang; de Heerschappijen, Vorstendommen, Machten de tweede; De Krachten, de Aartsengelen en de Engelen behoren tot de derde rang.
Aartsengelen in de Bijbel
De Judasbrief koppelt als enige Bijbelse bron het woord ‘aartsengel’ aan een naam: Michaël. Het is opmerkelijk dat Gabriël en Rafaël, de twee andere door de RK-Kerk vereerde aartsengelen, in de Bijbel niet als aartsengel worden aangemerkt. In het verhaal over de Annunciatie in het Lucasevangelie is er sprake van ‘de engel Gabriël’ en niet ‘de aartsengel Gabriël’. Hetzelfde geldt voor Rafaël in het oudtestamentische boek Tobit (Tobit 12,15-16).
Drie Aartsengelen
Hoewel de katholieke Kerk drie aartsengelen erkent, spreken Joodse en Orthodoxe tradities over een groter aantal aartsengelen, zoals zeven in totaal.
Hun namen verschillen in de verschillende tradities. De namen van veel aartsengelen eindigen op het element “-el”, wat een verwijzing is naar (de naam van) God.
Michaël (Hebreeuws voor ‘Wie is als God?’) wordt beschouwd als de aanvoerder van de hemelse legers in de strijd tegen Satan. Ook is hij belast met het beschermen van de rechtvaardige zielen op de Dag van het Laatste Oordeel. Verder is hij beschermer van het Volk van God.
Gabriël is de engel bij uitstek. Gabriël is in de Heilige Schrift de verkondiger van goddelijke boodschappen. Zo bracht hij Maria het eu angelon, de Blijde Boodschap: de komst van Christus, de Verlosser. Gabriël betekent letterlijk: ‘Sterke man Gods’.
Rafaël wordt in de katholieke leer vereerd als de engel die genezing en bescherming biedt aan alle mensen die onderweg zijn naar het hemels paradijs. Rafaël betekent: ‘God heeft genezen’.
Iconografie
De attributen van Michaël zijn divers. Soms houdt hij als aanvoerder van de hemelse legerscharen een banier op, dan weer draagt hij een zwaard of een lans waarmee hij de duivel en zijn engelen te lijf gaat.
Gabriël wordt vaak afgebeeld met een lelie of een olijftak in zijn hand. Soms staat zijn boodschap op een tekstband geschreven, zoals zijn boodschap aan Maria: Ave Maria gratia plena (‘Wees gegroet Maria vol van genade’).
Rafaël wordt vooral voorgesteld als een pelgrim met wandelstok. Dit omdat hij voorkomt in het bijbelboek Tobit, waarin hij Tobias op zijn verre reis naar Medië vergezelt en beschermt.
Bronnen: Wikipedia, KRO-NCRV.
Grote afbeelding: Drie Aartsengelen, Master of Pratovecchio, 1440-1460, Gemäldegalerie Berlijn
